نوشته‌ها

BPMN

مدل‌سازی فرآیند چیست؟

زمانی که می‌خواهیم یک روال انجام کار که متشکل از مجموعه رویدادها و تصمیمات است را با نشانه‌های گرافیکی به نمایش در بیاوریم به سراغ مدل‌سازی فرآیند خواهیم رفت. نشانه‌های گرافیکی بسیاری وجود دارند که می‌توانند کنار یکدیگر قرار بگیرند و نحوه انجام یک کار را تعریف کنند به هرکدام از ترکیبات یک زبان مدل‌سازی گفته می‌شود. این زبان‌های مدل‌سازی در بیان میزان جزئیات با یکدیگر، متفاوت هستند.

BPMN چیست؟

زبان مدل‌سازی فرآیند بر اساس  BPMN این امکان را مهیا می‌کند که بتوان فرآیند را در سطوح مختلفی که برای کاربران مختلف قابل درک است، ترسیم کرد. برای مثال می‌توان فرآیند را به گونه‌ای طراحی کرد که مدیران ارشد بتوانند از طریق آن ارزش خدماتی که قرار است یک فرایند ارائه کند را درک کنند. یا به گونه‌ای ترسیم کرد که فرد تازه وارد در یک سازمان درک کند،حوزه اختیارات و تصیمم گیری‌های او چگونه است.

چرا BPMN ؟

علاوه بر ویژگی‌هایی که در بالا ذکر شد BPMN در نسخه شماره ۲ خود دارای این ویژگی است که فرآیندها را به گونه‌ای پیاده‌سازی می‌کند که قابلیت اجرا شدن به صورت سیستمی را داشته باشند. همچنین این امکان برای سازمان‌ها ایجاد می‌شود که بتوانند فرآیندهای خود را از نگاه خدماتی که به مشتریان خود ارائه می‌کنند طراحی و اجرا کنند. به عبارت دیگر فرآیندهای خود را می‌توانند  End2End  طراحی کنند.
طراحی فرآیند بر اساس E2E به سازمان‌ها کمک خواهد کرد که بتوانند از نگرش‌های بهبود فرآیند مانند ناب‌سازی استفاده کنند تا خدمات خود را بهبود ببخشند

 کارکرد نرم‌افزار BPMS دیدگاه چیست؟

BPMS مخفف عبارت Business Process Management System به معنای سیستم مدیریت فرآیندهای کسب و کار است.
این نرم‌افزار دارای توانایی تفسیر فرآیندهای ترسیم شده مبتنی بر زبان BPMN2 است و با استفاده از آن می‌توان یک فرایند را به صورت سیستمی پیاده‌سازی کرد. BPMS دیدگاه به دلیل داشتن بستر یکپارچه با سایر نرم‌افزارهای شرکت چارگون این امکان را مهیا می‌کنند تا کاربران در یک محیط یکپارچه بتوانند به فرآیندهای خود دسترسی داشته باشند و با سایر سامانه‌های دیدگاه، اطلاعات تبادل کنند.
برای مثال می‌توان فرآیندهایی طراحی کرد که در مرحله‌ای مشخص از آن یک پیشنویس در نرم‌افزار مکاتبات ایجاد کنند مانند فرآیندهای درخواست گواهی اشتغال به کار و یا بتوان یک پارامتر جدید به فیش حقوقی اضافه کرد که می‌تواند در فرآیندهایی مانند رزرو غذا، مبلغی را کم و یا اضافه کنند.

درج شده در http://www.chargoon.com

دانشکده مدیریت

به همت دانشکده مدیریت دانشگاه خوارزمی دوره مدیریت فرآیندها و مدل سازی فرآیندها بر گزار گردید. در این دوره که دانشجویان و اساتید دانشگاه حضور داشتند سعی شد مفاهیم مدیریت فرآیندهای کسب و کار و چرخه فرآیند آموزش داده شود و در جلسه دوم زبان مدل سازی BPMN به علاقه مندان آموزش داده شد.

از قسمت زیر می تواند فایل های مربوطه را دریافت نمایید

فرآیند تمدید قرارداد

در هر سازمانی قرارداد بسته شده با پرسنل، دارای یک زمان مشخصی می باشد و نیاز است که قرار داد آن ها مجددا تمدید شود. به همین منظور فرآیند تمدید قرار داد در سازمان ها با معیارهای مختلفی شکل می گیرد. ولی در اکثر مشتریان ما سامانه ارزشیابی عملکرد برای تمدید قرارداد یک پرسنل تاثیر چندانی ندارد لذا در این مثال بدون ارزیابی به این فرآیند پرداخته ام.

شرح فرآیند

همان طور که در گراف فرآیندی زیر مشخص است هر مدیر تنها به پرسنل زیر مجموعه خود امتیاز می دهد. لذا نیاز است در ابتدای امر، یک تراکنش با سامانه منابع انسانی ایجاد شود، تا لیست پرسنل زیر مجموعه تولید گردد و بتوان آن را در اختیار مسئول مربوطه قرار داد. در مرحله بعدی مدیر، به تمام افراد موجود در لیست یک امتیاز می دهد و آن را برای معاونت خود ارسال می کند.

چرا از درگاه شرطی استفاده نشده است؟

بایستی توجه داشت چون مدیر در یک لیست مقدار دهی می کند نمی توان برای آن یک درگاه شرطی در نظر گرفت

لذا جهت حذف افرادی که دارای امتیاز مناسب نیستند از ابزار کد نویسی استفاده می کنیم . به این ترتیب لیست را پالایش کرده و یک لیست جدید تولید می کنیم و آن را در اختیار معاونت قرار می دهیم. معاونت هم مانند مدیر در لیست پایش کرده و به افراد امتیاز می دهد. مجددا با استفاده از ابزار کد نویسی لیست معاونت هم پایش می شود و در اختیار منابع انسانی قرار می گیرد.

فرآیند تمدید قرار داد

منابع انسانی لیست را بررسی کرده و آن را جهت درج در سامانه منابع انسانی جهت تمدید قرارداد در اختیار سیستم می گذارد. با استفاده ازابزار سرویس اطلاعات داده ها را در نرم افزار منابع انسانی درج می کنیم.در مرحله ای که اطلاعات بایستی از طریق وب سرویس انتقال یابد این سرویس انقدر باید کار کند تا تمام لیست پرسنل از طریق این وب سرویس در سامانه درج شوند.

مسیر جریان قرمز رنگ چیست؟

در این فرآیند سعی کردیم به این موضوع توجه شود که مسیر های جریان صرفا برای بیان بهتر جریان فرآیند استفاده می شوند و در سامانه هایی که قرار است این فرآیند را اجرا نمایند نقش ایفا نمی کنند.

فایل دانلود:

باکلیک بر روی لینک زیر می توانید فایل فرآیند تمدید قرار داد را دانلود نمایید.

فرآیند تمدید قرار داد


مثال BPMN

مثال BPMN از فرآیند دریافت وام

همانطور که در مثال BPMN زیر نمایش داده شده است در فرآیند دریافت وام از یک زیر فرآیند استفاده شده است و برای مدیریت زیر فرآیند از یک رویداد میانی در مرز فرآیند استفاده گردیده است.

در شروع فرآیند از یک درگاه رویداد استفاده شده است با کمک آم بررسی می شود مبلغ اقساط دریافت شده است یا خیر در صورت عدم دریافت مبلغ به مدت یک هفته از سر رسید فرآیند وارد زیر فرآیند گردیده و در آنجا بعد از اطلاع رسانی ۳۰ روز منتظر پرداخت قسط می ماند در صورت پرداخت رویداد مرزی پیام فعال می شود و سبب متوقف شدن زیر فرآیند می گردد.

مثال BPMN

نقشه فرآیند


دریافت فایل:

جهت دریافت فایل BPMN مربوطه بر روی لینک زیر کلیک بفرمایید

مثال BPMN برای فرآیند دریافت وام

قوانین کسب و کار

در جلسات ارائه نرم افزار BPMS شرکت چارگون همواره یکی از نگرانی های مشتریان استفاده از قوانین کسب و کار می باشد که قرار است با این نرم افزار مدیریت شود این موضوع من رو ترغیب کرد تا در خصوص قوانین کسب و کار توضیحات بیشتری ارائه دهم.

قوانین کسب و کار در فرآیندهای سازمانی معمولا دارای ۳ نوع می باشد.

انواع قوانین کسب و کار

  • دسته اول قوانین کسب و کاری می باشند که مبتنی بر شرایط فرآیند می باشند. مانند آنکه اگر دمای هوا بیشتر از ۳۰ درجه گردید پنجره باز شود. مانند تصویر زیر
قوانین کسب و کار فرآیندی
قوانین کسب و کار فرآیندی

در این شرایط فرآیند وظیفه مدیریت قوانین را دارد لذا بایستی از ابزار های BPMN استفاده نمود و BPMS دیدگاه توانایی پشتیبانی از این قوانین را دارد.

  • دسته دوم قوانین جریان فرآیند می باشند. در این حالت در مسیر جریان، ورود به یک فعالیت و یا در زمان خروج از یک فعالیت نیاز است مجموعه ای از قوانین کنترل شوند که از جنس فرآیند نمی باشند و بیشتر قرار است قوانین نگهداری اطلاعات را مدیریت نمایند. مانند نمایش نام و نام خانوادگی در زمان بازشدن فرم. دراین حالت تفاوت های زیادی بین نرم افزار های موجود در بازار وجود دارد. در حال حاضر در دیدگاه از امکانات کد نویسی استفاده می شود و شما می توانید با استفاده از زبان #C این دسته از قوانین را پیاده سازی نمایید ولی در آینده ای نزدیک امکاناتی اضافه خواهد شد که شما می توانید بدون کد نویسی هم این قوانین را مدیریت نمایید.
  • دسته سوم استفاده از موتور های قوانین کسب و کار می باشد مانند فرم ثبت نام برای دانشجویان رشته صنایع ارسال شود و یا اگر دمای هوا ۳۰ درجه گردید پنجره باز شود و اگر ۴ درجه گردید بخاری روشن شود. در این حالت معمولا BPMS ها از ابزار اختصاصی با نماد زیر استفاده می کنند.
rule Business
Rule Business

این ابزار معمولا به دو روش عمل خواهد کرد

  1. روش جدول: در این حالت یک جدول وجود دارد که تعیین می کند به ازای چه مقادیر ورودی، چه نوع خروجی مورد نیاز است.
  2. روش DMN و CMMN این دو روش به دلیل گستردگی مفاهیمی که دارند در مقاله های آتی دررابطه با آنها صحبت خواهم کرد ولی جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید به لینک های زیر مراجعه نمایید.

DMN

CMMN

جمعداری اموال

در آخرین Workshopی که برگزار کردم از یکی از مالکین فرآیند به تشرح فرآیند جمعداری اموال پرداخت. این فرآیند به شرح زیر می باشد.

فرآیند جمعداری اموال در هر سازمان به دو دلیل انجام می شود. ابتدا بروزرسانی موجودی انبار و بدست آوردن اختلاف موجودی با اسناد حسابدری.دوم چیدمان مجدد کالا در انبار جهت حذف فضای های اضافی.

اموال دار انتهای هر سال شروع می کند به بررسی کالاهای موجود در سازمان سه حالت برای کالاها بوجود می آید یا کالا سالم است که مجدد تحویل مالک کالا می گردد یا  کالا دارای نقص است و بایستی تعمیر صورت بگیرد و یا غیر قابل استفاده هستش و باید فک برچسب شود.

از افراد حاضر در جلسه درخواست کردم به صورت گروهی فرآیند را ترسیم کنند و در نهایت خروجی کار به صورت زیر مشخص گردید.

نمونه BPMN:

خروجی ارائه شده شاید با شرح مسئله قابل درک باشد ولی از نگاه یک مدل ساز فرآیند، نواقصی در طراحی وجود دارد. از جمله جمعدار اموال به ازای تمام کالای سازمان این کار را انجام می دهد و تنها یک کالا را بررسی نمی کند ولی در فرآیند ترسیم شده تنها نشان دهنده انجام یک کار می باشد برای اصلاح این فرآیند به یک فرآیندی که همه از آن برداشت مشترک داشته باشند بایستی مجموعه اتفاقاتی که به ازای هر کالا رخ می دهد در یک زیر فرآیند قرار بگیرند و فرآیند فوق به صورت زیر تغییر می کند.


بیشتر بخوانید:


و در Subprocess   طراحی شده کل فرآیند انجام مربوط به کالا را در آن قرار می دهیم.

جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید به لینک زیر مراجعه نمایید

مدیریت زنجیره تامین

Message

در این ویدیو در خصوص مفاهیم Task و Event های که با Message در ارتباط هستند صحبت می کنم و شرایط فرآیند در زمانی که به این ابزار می رسند را بررسی کنم.

چه فرآیندهای را می توان در BPMS پیاده سازی کرد؟

همیشه با مجموعه ای از مشتریان مواجه هستم که برای اجرای کردن فرآیندهایشان BPMS را تهیه می کنند ولی به این موضوع توجهی ندارد که آیا می توان فرآیند موردنظرشان را در سیستم های BPMS اجرای کرد یا خیر.

بنظر من فرآیندهای که توانای ترسیم بر اساس زبان BPMN را داشته باشد می تواند به سیستمی شدن آن امید داشت ولی این بدان معنا نیست که حتما قابلیت اجرای شدن در BPMS را دارند برای مثال فرآیند نامه نگاری را در یک مجموعه در نظر بگیریم.